Szanowni Goście, wszyscy zebrani,

Stajemy w tym miejscu, aby przypomnieć i uczcić postać K. Pułaskiego - mieszkańca tej ziemi, jednego z najsłynniejszych żołnierzy XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, Polaka, któremu przyszło walczyć o niepodległość Ojczyzny, a następnie zginąć w walce o wolność Ameryki.

Od 45 lat pielęgnujemy pamięć o Kazimierzu Pułaskim i wspólnie z instytucjami, szkołami i organizacjami, które noszą imię „Bohatera dwóch narodów” staramy się przybliżać tą postać kolejnym młodym pokoleniom.

W tym roku Dzień Pułaskiego jest wyjątkowy co najmniej z dwóch powodów:

Po pierwsze zakończyliśmy remont pałacu w Winiarach – siedziby naszego muzeum. Przekroczyliśmy próg, który wydawał się nie do pokonania, zaczniemy niebawem urządzać pałac, tworzyć ponownie ekspozycje, urządzać imprezy, spotkania. Zapisaliśmy kolejną kartę w historii Powiatu, Warki i muzeum. Cieszymy się, że udało się tego dzieła dokonać. Winiary to przecież miejsce niezwykłe. Tutaj była siedziba starostów wareckich, w tym i Józefa Pułaskiego, ojca Kazimierza. Tutaj gościł król Stanisław August Poniatowski, jeden ze współautorów Konstytucji 3 Maja. Tutaj swoje pierwsze kroki po powrocie z Syberii skierował Piotr Wysocki. Tutaj zaraz po II wojnie światowej działało gimnazjum, a działacze Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego stworzyli regionalne muzeum, ustanawiając jego patronami: Kazimierza Pułaskiego, Piotra Wysockiego i Władysława Matlakowskiego. Mieszkańcy leżącego w gruzach miasteczka zrozumieli, jak wielką rzeczą jest własna historia. Jaką siłę daje w walce o lepsze jutro. Jesteśmy spadkobiercami tego sposobu myślenia. Dlatego z ogromną satysfakcją patrzymy dziś na pałac, który przeszedł swoistą metamorfozę.

Po drugie: zakończenie remontu pałacu zbiega się z 45-tą rocznicą działalności muzeum. Jest to kolejna okazja do refleksji, sięgnięcia do kart historii, wspomnień, ale i przypomnienia, czym jest muzeum dla społeczności lokalnej. Od 45 lat Muzeum im. K. Pułaskiego to żywy pomnik Bohatera dwóch narodów. Nie poprzestaje tylko na tym, co dawne. Przybliża tematykę wychodźstwa polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem Stanów Zjednoczonych AP, dokumentuje historię i kulturę powiatu grójeckiego oraz Warki. Organizuje wystawy, sesje naukowe, koncerty, spotkania autorskie. Wprowadza nowe formy zainteresowania historią i kulturą, organizuje imprezy plenerowe, edukuje dzieci i młodzież.

Dzięki wzbogaconej ofercie kulturalnej i edukacyjnej muzeum stało się bardziej rozpoznawalne w ostatnich latach i zbliżyło się do społeczności lokalnej. Kilkakrotnie zostało docenione przez władze województwa mazowieckiego otrzymując nagrody w konkursie WIERZBA za najlepsze wydarzenia muzealne na Mazowszu.
Pomimo prężnej działalności, miejsce to w ostatnich latach nie przyciągało wielu turystów. Wareckie muzeum u progu trzeciego tysiąclecia z roku na rok zaczęło tracić w oczach zwiedzających. Przede wszystkim ze względu na brak zaplecza turystycznego i zły stan infrastruktury. W obliczu tak wielkich potrzeb niezbędny stał się kompleksowy projekt rewitalizacji i rozwoju muzeum. Nadzieją stały się fundusze pomocowe Unii Europejskiej na lata 2007-13. Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce nie zmarnowało swojej szansy! Dzięki żmudnej pracy, determinacji i przychylności władz Powiatu Grójeckiego – otrzymaliśmy dotację unijną na projekt pn. Rewitalizacja zespołu pałacowo-parkowego w Warce. Beneficjentem projektu jest organizator muzeum - Powiat Grójecki, który ponosi duży wysiłek, aby zapewnić wkład własny do prowadzonej inwestycji. Za nami już wiele procedur przetargowych, wiele prac wykonanych. Od stycznia 2011 roku do maja 2012 r. trwał generalny remont pałacu Pułaskich. W grudniu 2011 r. powiat podpisał umowę na budowę nowego budynku – Centrum Edukacyjno-Muzealnego. Ponad 160 eksponatów muzealnych poddano konserwacji. Wykonano projekt wykonawczy do rewitalizacji parku. Przygotowano zbiory muzeum do digitalizacji.
Muzeum Pułaskiego nie tylko odzyska świetność, ale także otrzyma nową infrastrukturę edukacyjną, przeznaczoną na cele szeroko pojętej edukacji kulturalnej i historycznej. Zakończenie realizacji całego projektu planuje się w czerwcu 2013 r., a wielkie otwarcie dla zwiedzających w pierwszą niedzielę lipca 2013.
Kończąc - pragnę przetoczyć słowa św. pam. prof. Andrzeja Tomaszewskiego – wybitnego konserwatora zabytków, historyka architektury, prezesa Polskiego Komitetu Narodowego ICOMU, który na jednej z sesji naukowych powiedział: „Patriotyzm narodowy zaczyna się od patriotyzmu lokalnego, od patriotyzmu regionalnego. Bez umiłowania tego obszaru na którym człowiek się urodził, który jest jego małą ojczyzną trudno mówić o patriotyzmie narodowym, a jeszcze ciężej o europejskim. To właśnie małe muzeum regionalne jest ważnym ogniwem uczenia patriotyzmu lokalnego i ochrony zabytków w regionie. Jakże często dostrzegamy tylko materialną stronę muzeów.”
Dlatego w tym dniu należą się szczególne słowa uznania tym, którzy rozumieją potrzebę wspierania takich instytucji. Począwszy od władz samorządowych przez wielu sponsorów, darczyńców, miłośników i przyjaciół naszego muzeum, a także wszystkich ludzi dobrej woli, dla których historia i pielęgnowanie lokalnego patriotyzmu nie są obce.
Wszystkim obecnym na dzisiejszej uroczystości chcemy przekazać na pamiątkę jakże ważne słowa Kazimierza Pułaskiego: w sierpniu 1777 roku napisał on w liście do Jerzego Waszyngtona: Życie lub śmierć dla dobra ojczyzny jest moim mottem!

Iwona Stefaniak